Το νόμισμα αντιπροσώπευε το 59% όλων των παγκόσμιων αποθεμάτων στις αρχές του 2024, από το 71% του 1999
Υπάρχουν μπροστά αρκετές προκλήσεις όσον αφορά τη δεσπόζουσα θέση του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σύμφωνα με ερευνητές από το Ινστιτούτο Brookings
Από την Jennifer Sor/Business Insider
Σε πρόσφατο σημείωμα της, η δεξαμενή σκέψης επεσήμανε τη μεταβαλλόμενη κατάσταση του δολαρίου ΗΠΑ στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, με τη χρήση του αμερικανικού νομίσματος να μειώνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες. Ενώ το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί στα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών και στο παγκόσμιο εμπόριο, το νόμισμα αντιπροσώπευε το 59% όλων των παγκόσμιων αποθεμάτων στις αρχές του 2024, από το 71% του 1999, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Εν τω μεταξύ, το μερίδιο των μη παραδοσιακών συναλλαγματικών αποθεμάτων έχει αυξηθεί. Νομίσματα όπως το αυστραλιανό δολάριο, το ελβετικό φράγκο και το κινεζικό γουάν αντιπροσώπευαν το 11% του συνόλου των αποθεματικών της κεντρικής τράπεζας στην αρχή του τρέχοντος έτους, από 2% που καταγράφηκε το 1999, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ.
Αυτή η πτώση έχει πυροδοτήσει κάποιους φόβους στους επενδυτές ότι το δολάριο θα μπορούσε σύντομα να εκδιωχθεί από την κορυφαία θέση του στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Ενώ οι περισσότεροι ειδικοί λένε ότι αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί σύντομα, η δεξαμενή σκέψης ανέφερε ότι η κυρίαρχη θέση του δολαρίου αντιμετωπίζει βασικές προκλήσεις, επισημαίνοντας ειδικότερα τέσσερις παράγοντες.
1. Κυρώσεις των ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ άρχισαν να εφαρμόζουν κυρώσεις στη Ρωσία και τους συμμάχους της μετά την έναρξη της εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022. Αυτό πυροδότησε μια κίνηση αποδολαριοποίησης στη Ρωσία και σε άλλα έθνη των BRICS, τα οποία έχουν δείξει ότι θέλουν να απομακρυνθούν από το δολάριο ως αντίδραση στους δυτικούς εμπορικούς περιορισμούς.
Η Ρωσία, ειδικότερα, έχει λάβει μέτρα για να αποδολαριοποιήσει σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της, με το έθνος να υιοθετεί μια συναλλαγματική ισοτιμία γουάν προς ρούβλι, να προτείνει ένα ανταγωνιστικό νόμισμα στο αμερικανικό νόμισμα και να ηγείται μιας εναλλακτικής πλατφόρμας πληρωμών που δεν θα εξαρτιέται από το δολάριο.
Η Κίνα, η οποία είδε τις εταιρείες της να πλήττονται από δευτερογενείς κυρώσεις από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, σηματοδότησε επίσης μια μετατόπιση από το δολάριο, προωθώντας το γουάν του ως εναλλακτική λύση.
«Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ασταθείς και απρόβλεπτες όσον αφορά τις κυρώσεις, ενεργούν μονομερώς και αποτύχουν να αναπτύξουν ένα δόγμα σταθερής οικονομικής σταθερότητας και ικανότητας, το δολάριο θα μπορούσε να εκθρονιστεί», δήλωσαν οι ερευνητές του Brookings, επικαλούμενοι τα σχόλια της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yellen.
2. Χρέος των ΗΠΑ
Το αυξανόμενο φορτίο χρέους των ΗΠΑ θα μπορούσε να κάνει τους κατόχους νομισμάτων πιο επιφυλακτικούς απέναντι στο δολάριο, ειδικά εάν υπάρχουν ανησυχίες ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να μην είναι σε θέση να εξοφλήσουν τις οφειλές τους. Ενώ το ισοζύγιο χρέους των ΗΠΑ δεν έχει ξεπεράσει ακόμη τα μη βιώσιμα επίπεδα, ο γρήγορος ρυθμός δαπανών της αμερικανικής κυβέρνησης ελάχιστα έχει διευκολύνει τις αγορές. Ο Fitch, για παράδειγμα, υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ πέρυσι, επικαλούμενος μια «σταθερή επιδείνωση των προτύπων διακυβέρνησης».
«Διαφωνώντας για τις πιστώσεις, το Κογκρέσο έβαλε λουκέτο πολλές φορές στην κυβέρνηση. Η περαιτέρω πολιτική αστάθεια θα μπορούσε να διαβρώσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο δολάριο», ανέφεραν οι ερευνητές.
3. Βελτιωμένη τεχνολογία πληρωμών
Τα πιο προηγμένα συστήματα πληρωμών έχουν διευκολύνει την ανταλλαγή μη παραδοσιακών νομισμάτων. Αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει τη ζήτηση για το δολάριο ΗΠΑ, το οποίο παραδοσιακά θεωρείται το πιο ελκυστικό μέσο συναλλαγής.
«Συνήθως, η μετατροπή τέτοιων νομισμάτων σε δολάρια και αντίστροφα ήταν ευκολότερη και φθηνότερη από την ανταλλαγή τους, μεταξύ τους. Αλλά η Κίνα και η Ινδία, για παράδειγμα, σύντομα δεν θα χρειάζεται πλέον να ανταλλάσσουν τα αντίστοιχα νομίσματά τους με δολάρια για να διεξάγουν φθηνές συναλλαγές. Αντίθετα, η άμεση ανταλλαγή ρενμίνμπι με ρουπίες θα γίνει φθηνότερη, κατά συνέπεια, η εξάρτηση από τα «νομίσματα-φορέα», ιδιαίτερα το δολάριο, θα μειωθεί», δήλωσε σε προηγούμενο σημείωμα του ο Eswar Prasad, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Brookings.
4. Ψηφιακά νομίσματα κεντρικής τράπεζας
Τα ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν επίσης να καταστήσουν ευκολότερες και φθηνότερες τις συναλλαγές από τα μη παραδοσιακά νομίσματα. Η Κίνα αναπτύσσει ένα τέτοιο CBDC (Ψηφιακό Νόμισμα Κεντρικής Τράπεζας) και το CIPS, το διασυνοριακό διατραπεζικό σύστημα πληρωμών της Κίνας, «αναπτύσσεται γρήγορα» τα τελευταία χρόνια, σημείωσε η ομάδα σκέψης.
Η Fed έχει δημιουργήσει το δικό της δίκτυο άμεσων πληρωμών, αλλά δεν έχει προχωρήσει στη δημιουργία ενός CBDC, με τον Powell να υποστηρίζει πέρυσι ότι ένα ψηφιακό νόμισμα θα απαιτούσε έγκριση από τους νομοθέτες. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να μείνουν πίσω από άλλες χώρες, όπου η τεχνολογία ψηφιακών πληρωμών αναπτύσσεται γρήγορα, δήλωσαν ερευνητές του Brookings.
Ωστόσο, παρά τις προειδοποιήσεις, οι περισσότεροι ειδικοί στα νομίσματα δεν πιστεύουν ότι η αποδολαριοποίηση αποτελεί βραχυπρόθεσμη απειλή για τις ΗΠΑ ή το νόμισμά τους. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν στενοί ανταγωνιστές του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές -και οι χώρες που προσπαθούν να αποδολαριοποιήσουν ούτως ή άλλως διατρέχουν πολλές οικονομικές συνέπειες, όπως βραδύτερη ανάπτυξη και απώλεια επενδυτικής αξίας, δήλωσε στο Business Insider ένας βετεράνος της αγοράς εμπορευμάτων.
